History

ญี่ปุ่น ประวัติศาสตร์แห่งอำนาจ จากเทพเจ้าถึงซามูไร

สรุปหนังสือญี่ปุ่น ประวัติศาสตร์แห่งอำนาจ จากเทพเจ้าถึงซามูไร จากชื่อเล่มบอกให้รู้ว่าเดิมทีผู้ปกครองญี่ปุ่นในยุคโบราณคือผู้อ้างตนว่าสืบเชื้อสายมาจากเทพเจ้า เพื่อสร้างความชอบธรรมให้การปกครองของตัวเอง แต่ความน่าสนใจอย่างหนึ่งคือตระกูลกษัตริย์ประเทศนี้ไม่เคยถูกปฏิวัติ ถูกเปลี่ยนเชื้อสายหรือสกุลไปแต่อย่างไร ผิดกับประเทศอื่นๆ มักมีการเปลี่ยนสกุลหรือตระกูลอยู่เรื่อยๆ ขึ้นอยู่กับว่าใครแย่งชิงอำนาจไปได้ในเวลานั้น น่าสนใจอีกตรงที่ว่ามีการสร้างตำนานประวัติยืดยาวเพื่อปูความน่าเชื่อถือให้กับตระกูลกษัตริย์ผู้ปกครองประเทศญี่ปุ่น แถมประเทศอื่นปกติเชื้อสายกษัตริย์จะเป็นแค่สมมติเทพ แต่ของประเทศญี่ปุ่นกลับบอกว่ากษัตริย์นั้นเป็นลูกหลานของเทพเจ้าโดยตรง ขนาดกษัตริย์จีนยังถูกโค่นล้มหรือเปลี่ยนแปลงได้หากปฏิบัติตัวไม่ดี แต่ของญี่ปุ่นนั้นไม่มีการกล่าวถึงตรงนี้ในคู่มือตำราบรรพชน นั่นเลยเป็นที่มาของชื่อหนังสือครึ่งแรก ประวัติศาสตร์แห่งอำนาจ จากเทพเจ้า…แล้วตรงที่ว่า “ถึงซามูไร” หมายความว่าอย่างไร ซามูไรเป็นชนชั้นใหม่ที่ถือกำเนิดขึ้นหลังจากยุคความวุ่นวายของนักรบ เป็นชนชั้นที่เกิดขึ้นจากการเปลี่ยนกฏห้ามผู้ปกครองหัวเมืองหรือไดเมียวต่างๆ เกณฑ์ทหาร เพราะทางราชสำนักต้องการลดทอนอำนาจของผู้มีอำนาจ แต่หารู้ไม่ว่านั่นคือจุดของการถือกำเนิดชนชั้นซามูไร หรือจะนิยามว่าเป็นทหารรับจ้างที่บรรดาเจ้าผู้ปกครองหัวเมืองต้องจ้างเอาไว้ เพื่อสั่งสมกำลังบารมีระหว่างเมืองต่างๆ ตอนหลังการปกครองประเทศไม่ได้ขึ้นอยู่กับกษัตริย์อีกต่อไป กษัตริย์ถูกลดบทบาทการปกครองทั้งหมดลงให้เหลือแค่ในทางพิธีกรรม การประกอบพิธีต่างๆ…

History of Japan ประวัติศาสตร์ญี่ปุ่น

สรุปหนังสือ History of Japan ประวัติศาสตร์ญี่ปุ่น เรียนรู้และเข้าใจประวัติศาสตร์ญี่ปุ่นใน 1 วัน หนังสือเล่มนี้ผมอ่านระหว่างทริปเกียวโตเมื่อสงกรานต์ปี 2024 อ่านเพื่ออยากเข้าใจสถานที่ที่กำลังเดินอยู่ว่ามีเรื่องราวอย่างไรบ้าง และเกียวโตก็ขึ้นชื่อว่าเป็นหนึ่งในเมืองหลวงของญี่ปุ่นมายาวนานนับพันปี ก่อนจะย้ายมาสู่โตเกียวเมื่อร้อยกว่าปีก่อน เลยขออนุญาตหยิบบางช่วงบางตอนที่รู้สึกสนใจส่วนตัวเป็นพิเศษมาเล่าสู่กันฟังนะครับ ชื่อของประเทศญี่ปุ่น ย้อนกลับไปยังชื่อแรกเริ่มของประเทศญี่ปุ่นนั้นถูกตั้งสมญานามให้จากทางแผ่นดินจีนราชวงศ์ถัง ต้องบอกว่าสมัยนั้นจีนเป็นใหญ่ไม่ว่าใครก็ต้องยอมเชื่อฟัง คำว่าดินแดนแห่งอาทิตย์อุทัยนั้นไม่ได้มาจากคนญี่ปุ่นเรียกตัวเองแบบนั้น แต่มาจากการที่คนจีนนั้นเห็นว่าพระอาทิตย์ขึ้นทางทิศตะวันออก และทิศนี้ก็มีประเทศญี่ปุ่นตั้งอยู่ ก็เลยเป็นนิยามของประเทศญี่ปุ่นดินแดนแห่งอาทิตย์อุทัยนับจากนั้นมา คนจีนในยุคราชวงศ์ถังจึงเรียกประเทศญี่ปุ่นว่า “รื่อ เปิ่น” แปลกว่า “จุดเริ่มต้นของตะวัน” หรือ “จุดเริ่มต้นของวัน” และชาวญี่ปุ่นในเวลานั้นก็ยอมรับชื่อที่ชาวจีนเรียกประเทศตัวเองว่า “รื่อ…

โตคุงาวะ อิเอยาสึ Tokugawa Ieyasu ผู้รวมญี่ปุ่นด้วยกลยุทธ์ยืมพลัง

สรุปหนังสือชีวประวัติโตคุงาวะ อิเอยาสึ Tokugawa Ieyasu ผู้ร่วมญี่ปุ่นด้วยกลยุทธ์ยืมพลัง จากหนังสือชุดสามวีรบุรุษผู้รวมแผ่นดินญี่ปุ่น จากกระแสซีรีส์ภาพยนต์ชุด Shogun ใน Disney+ ทำให้ผมเกิดมีไฟอยากหยิบหนังสือที่เกี่ยวกับประเทศญี่ปุ่นมาอ่าน บวกกับช่วงสงกรานต์ 2024 ที่ผ่านมาผมเองก็ได้จองทริปไปเที่ยวเกียวโตไว้ เลยไม่มีโอกาสไหนที่จะดีไปกว่านี้ในการจะหยิบหนังสือที่เกี่ยวกับประวัติศาสตร์ประเทศญี่ปุ่นขึ้นมาจากกองดอง จากสองเล่มแรกก่อนหน้า ที่เป็นหนังสือสรุปชีวประวัติเรื่องราวของ โอดะ โนบุนางะ Oda Nobunaga กับ ฮิเดโยชิ โทโยโทมิ Hideyoshi Toyotomi ที่ปูรากฐานการรวมประเทศญี่ปุ่นสมัยนั้นให้กลายเป็นหนึ่งเดียวกัน และโตคุงาวะ อิเอยาสึ นี่เองคือคนสุดท้ายที่ช่วยจบทุกความวุ่นวายจนเข้าสู่ยุคสงบสุขนานสองร้อยกว่าปี…

โทโยโทมิ ฮิเดโยชิ Toyotomi Hideyoshi

สรุปหนังสือชีวประวัติ โทโยโทมิ ฮิเดโยชิ Toyotomi Hideyoshi ซามูไรผู้สร้างโอกาสเพื่อยึดแผ่นดิน หนึ่งในหนังสือชุดสามวีรบุรุษผู้รวมแผ่นดินญี่ปุ่น จากสรุปหนังสือชีวประวติของโอดะ โนบุนางะ เล่มก่อนหน้า โทโยโทมิ ฮิเดโยชิ ผู้นี้เคยเป็นบริวารหรือลูกน้องคนสนิทของโนบุนางะมาก่อน แต่แล้วพอโอดะสิ้นชีพไป ตัวเขาก็ได้หาจังหวะยึดครองอำนาจจนสามารถรวบรวมแผ่นดินญี่ปุ่นจนเป็นหนึ่งได้แทนนายเก่าที่ไม่อาจทำได้ บวกกับยังสามารถสร้างกองทัพไปรุกรานเกาหลีได้ แม้จะพ่ายแพ้กลับมาจนทำให้อำนาจสั่นคลอนในท้ายที่สุด เรามาดูกันดีกว่าว่าซามูไรผู้ยิ่งใหญ่คนนี้มาเรื่องราวอะไรที่น่าสนใจให้คนรุ่นหลังอย่างเราได้เรียนรู้บ้างครับ เมื่อชาวนาพยายามมากพอก็กลายเป็นผู้ยิ่งใหญ่ที่สุดในแผ่นดินได้ เดิมทีในประวัติศาสตร์การปกครองญี่ปุ่น ผู้ที่จะสามารถก้าวขึ้นมาเป็นใหญ่จนถึงขั้นเป็นผู้นำผู้ปกครองแผ่นดินได้ ต้องมีเชื้อสายสืบทอดจากชนชั้นสูงมา จะมาเป็นลูกชาวบ้านชานาไม่อาจเป็นได้ แต่กับฮิเดโยชินั้นไม่ แม้ตัวเขาจะมีชาติกำเนิดมาจากชนชั้นชาวนา แต่ด้วยความอดทน พยายาม อุตสาหะ ก็ทำให้ตัวเขาสามารถหาทางฝันฝ่าไต่เต้าขึ้นไปจนถึงกลายผู้นำที่กุมชะตาประเทศญี่ปุ่นได้ ใครที่มัวแต่โทษชาติกำเนิด…

Oda Nobunaga โอดะ โนบุนางะ จอมอหังการผู้พลิกประวัติศาสตร์ซามูไร

สรุปหนังสือ Oda Nobunaga โอดะ โนบุนางะ จอมอหังการผู้พลิกประวัติศาสตร์ซามูไร เป็นหนังสือชุดสามวีรบุรุษผู้รวมแผ่นดินญี่ปุ่น จากกระแสซีรีส์ Shogun ใน Disney+ บ้านเรา บวกกับผมกำลังเดินทางไปเที่ยวเกียวโตช่วงสงกรานต์ 2024 ทำให้ผมได้หยิบหนังสือชุดนี้ติดมือไปอ่านระหว่างบนเครื่องบินด้วย ทำให้ทริปเกียวโตของผมที่เต็มไปด้วยวัดญี่ปุ่นโบราณนั้นสนุกขึ้นกว่าเดิม จากการได้รู้เรื่องราวเบื้องหลังของแต่ละสถานที่ว่าเคยมีบริบทประวัติความเป็นมาอย่างไร โอดะ โบนุนางะ น่าจะเป็นหนึ่งในที่คนไทยหลายคนคุ้นเคย จะคุ้นผ่านภาพยนต์หรือผ่านการ์ตูนใดๆ ก็แล้วแต่ แต่กับเรื่องราวในประวัติศาสตร์จริงนั้นน่าสนใจยิ่งกว่าที่เคยรู้มา เริ่มตั้งแต่สมัยวัยหนุ่ม โอดะ โนบุนางะ ผู้นี้เคยถูกขนานนามว่าเป็น “ไอ้งั่งแห่งโอวาริ” แกล้งเป็นไอ้งั่งเพื่อให้คนอื่นประมาท ด้วยการทำตัวประหลาดจากประเพณีของญี่ปุ่นเวลานั้น…

Kyoto No Rekishi เกียวโต ประวัติศาสตร์พันปี

สรุปหนังสือเกียวโต ประวัติศาสตร์พันปี Kyoto No Rekishi ผมหยิบหนังสือเล่มนี้มาอ่านหลังจากดองไว้นานมาก เนื่องจากกำลังมีทริปไปเที่ยวนอนเกียวโตนาน 10 วัน อ่านเพราะหวังว่าจะทำให้ทริปเกียวโตครั้งนี้สนุกขึ้น และก็จริงครับ เพราะมันทำให้ผมเข้าใจเรื่องราวของบางวันที่แวะไป บางพื้นที่ที่ตั้งใจเดินผ่าน หรือแม้แต่เข้าใจว่าพระราชวังเดิมนั้นมีที่มาที่ไปอย่างไร จริงๆ ในทริปเกียวโตครั้งนี้ผมยังได้หยิบหนังสือเกี่ยวกับญี่ปุ่นเล่มอื่นไปอ่านอีก 3 เล่ม แต่เดี๋ยวจะมาสรุปเล่าให้ฟังอีกที เอาเป็นว่าตอนนี้ขอสรุปประเด็นเกร็ดความรู้ที่น่าสนใจจากหนังสือเล่มนี้ให้ฟังกันนะครับ 1. เมืองเกียวโตได้รับแรงบันดาลใจจากเมืองฉางอานของจีน ปฏิเสธไม่ได้ว่าจีนในสมัยโบราณเป็นชาติมหาอำนาจอย่างมากของโลกใบนี้ จึงไม่แปลกใจที่ประเทศโดยรอบมักหยิบเอาวัฒนธรรมจีนเป็นต้นแบบ ก่อนจะถูกนำไปปรับแต่งดัดแปลงให้เข้ากับบริบทของแต่ละพื้นที่จนกลายเป็นอัตลักษณ์ของตัวเองแบบที่ประเทศญี่ปุ่นเป็น 2. ที่มาของคำว่า “เกียวโต” คำว่า “เกียวโต”…

สงครามโลกในสิ่งของ World War Tools

สรุปหนังสือ สงครามโลกในสิ่งของ World War Tools เล่าสงครามโลกครั้งที่ 2 ผ่านข้าวของที่ถูกเปลี่ยนเป็นเครื่องมือ เชื่อไหมครับว่าการรบ การทำสงคราม ไม่ได้สู้กันแค่ด้วยอาวุธประหัตประหารเท่านั้น แต่ยังสู้กันด้วยสิ่งของ วัฒนธรรม หรือที่ทุกวันนี้เราเรียกกันว่า Soft Power เริ่มตั้งแต่น้ำหอมยอดนิยมของโลกทุกวันนี้ Chanel No.5 ที่มีจุดเริ่มต้นมาตั้งแต่สมัยสงครามโลกครั้งที่ 2 Chanel No.5 หอมจนเมียทหารส่งจดหมายบอกว่าให้ซื้อกลับบ้านไปฝากด้วย ชื่อ No.5 ของน้ำหอม Chanel นั้นมาจากตอนเลือกว่าจะเอาน้ำหอมกลิ่นไหน ทางผู้ผลิตน้ำหอมมีปรุงกลิ่นเตรียมไว้หลายขวด…

สยามมหกรรม การเมือง วัฒนธรรม กับการช่วงชิงความเป็นสาธารณะ

สรุปหนังสือสยามมหกรรม เขียนโดยปรีดี หงษ์สต้น หนังสือที่อธิบายให้เข้าใจว่าสมัยก่อนชนชั้นผู้นำในไทยจัดงานมกกรรม หรือ อีเวนท์ต่างๆ ขึ้นมาอย่างยิ่งใหญ่โดยมีวัตถุประสงค์อะไรอยู่เบื้องหลังบ้าง งานมหกรรมไม่ใช่เพื่อประชาชน อย่างการจัดงานที่เลียนแบบ Expo จากยุโรปและตะวันตกในสมัยก่อน ก็เพื่อต้องการทำให้คนยุโรปในไทยเองเห็นว่าประเทศไทยก็ศิวิไลซ์เหมือนกัน เพียงแต่งาน Expo ในไทยที่จัดตอนนั้นมีความต่างจากชาติตะวันตก ตรงที่ไม่เปิดให้ประชาชนคนทั่วไปได้เข้าชม ถูสงวนไว้เฉพาะคนที่ถูกเชิญ ซึ่งก็มีแต่ชนชั้นสูงและฝรั่งชาวต่างชาติทั้งนั้น อีกวัตถุประสงค์หนึ่งกลายๆ ของงาน Expo คือเพื่อป้องกันไม่ให้ชาติตะวันตกรุกรานยึดครอง เพราะเป็นการทำให้ฝรั่งเห็นว่าประเทศเราก็เจริญคล้ายๆ เขา เขาจะมาใช้ข้ออ้างว่าจะยึดเพื่อยกระดับพัฒนาประเทศไทยไม่ได้ ทั้งที่ความจริงที่เจริญแค่ในงาน และกระจุกแค่ในจุดเล็กๆ ในเมือง เลิกทาสเพื่อลดอำนาจขุนนาง หนังสือเล่มนี้บอกให้รู้ว่าการเลิกทาสในไทยแท้จริงแล้ววัตถุประสงค์เบื้องหลังคือเพื่อลดอำนาจขุนนางทั้งหลายลง…

The Shortest History of Europe ประวัติศาสตร์ยุโรปฉบับสุดสั้น

สรุปหนังสือ ประวัติศาสตร์ยุโรปฉบับสุดสั้น The Shortest History of Europe หนังสือที่เล่าสรุปเรื่องราวยุโรปให้เราได้เข้าใจภาพรวมแบบง่ายๆ ในหนังสือเล่มเล็กพอดีมือ อ่านแล้วก็ได้เกร็ดความรู้ใหม่ๆ มากมาย เริ่มตั้งแต่ระบบ Feudal ฟิวนัล การที่กษัตริย์มอบที่ดินให้นักรบหรือขุนนางทั้งหลายเอาไปบริหารจัดการทำกิน โดยแลกกับการต้องส่งกำลังคนหรือกองกำลังทหารให้กษัตริย์เอาไว้ปกป้องดินแดน และเมื่อส่งกองกำลังทหารให้กษัตริย์ไปก็มาถึงการตรวจแถวทหารกองเกียรติยศที่สืบทอดมาถึงปัจจุบัน แต่ความต่างคือปัจจุบันทหารนั้นดูแข็งขันสง่างาม แต่ในอดีตกาลโบราณนั้นกองกำลังทหารที่ถูกส่งมาให้มักไม่ค่อยได้เรื่องได้ราวเท่าไหร่ เพราะไม่มีกฏข้อบังคับว่าต้องส่งคนแบบไหนอย่างไรมา ขอแค่เป็นผู้ชายในจำนวนเท่าที่กำหนดไว้พอ จึงมักส่งคนที่ไม่แข็งแรงมาให้ ส่วนผู้ชายที่ดูแข็งแรงรบได้จริงๆ ก็จะถูกเก็บไว้กับขุนนางหรือนักรบเจ้าของที่ดินนั้น เอาไว้ใช้เป็นแรงงานและปกป้องที่ดินตัวเองแทน พูดถึงเรื่องกษัตริย์ยุโรปในสมัยโบราณ ก็เพิ่งรู้ว่าชาวเยอรมันในเวลานั้นเขาไม่ใช้การสืบทอดตำแหน่งกษัตริย์ทางสายเลือด แต่ใช้การโหวตเลือกกัน เพื่อป้องกันไม่ให้มีคนเหยาะแยะไม่ได้เรื่องขึ้นมาเป็นผู้นำของพวกเขา แนวคิดนี้จึงสืบทอดต่อมายังสมัยเยอรมันยึดครองโรมันในสมัยนั้น…

MADE IN ITALY ปัญญาอิตาลี ภิญโญ ไตรสุริยธรรมา

สรุปหนังสือ Made in Italy ปัญญาอิตาลี หนังสือเล่มนี้เขียนโดย คุณภิญโญ ไตรสุริยธรรมา หนังสือที่ด้วยเรื่องของการสร้างคน สร้างชาติ สร้างอำนาจ ด้วยปัญญา จากประเทศที่เคยเต็มไปด้วยปัญหาและความขัดแย้ง สู่ประเทศที่เป็นหนึ่งในมหาอำนาจด้านแบรนด์เนม แฟชั่น ดีไซน์ หรือที่เรียกรวมๆ ว่า Luxury Brand ทั้งหลาย จริงๆ ต้องบอกว่าหนังสือเล่มนี้ผมมีติดบ้านไว้นานมาก แต่ไม่มีโอกาสได้อ่าน จนกระทั่งปีหน้าวางแผนว่าจะลองไปเที่ยวอิตาลีดูสักหน่อย เลยได้โอกาสหยิบหนังสือ Made in Italy เล่มนี้มาอ่านเป็นเรื่องเป็นราว…