สรุปหนังสือ Alibaba’s World หรือ อาลีบาบา มังกฏปฏิวัติโลก เล่มนี้เขียนโดย Porter Erisman อดีตรองประทานกรรมการของอาลีบาบา เคยดูแลด้าน PR การตลาด และต่างประเทศ ให้กับอาลีบาบานานถึง 8 ปี ในช่วงปี 2000-2008
เชื่อได้ว่าแทบทุกคนที่เล่นโซเชียลเป็นประจำ หรือติดตามอ่านข่าวอยู่บ้างต้องรู้จักหรือคุ้นหูกับชื่อเวปไซต์ “อาลีบาบา” และผู้ก่อตั้งอย่าง “แจ๊ค หม่า” เป็นแน่ แต่จะมีซักกี่คนที่รู้จักอาลีบาบาจริงๆ
ยอมรับว่าผมคิดว่าผมพอรู้ แต่พอได้อ่านเล่มนี้ก็ทำให้ที่รู้มากขึ้นอีก นี่เป็นหนังสือเกี่ยวกับอาลีบาบาเล่มที่ 2 ที่ผมได้อ่านมา และคิดว่าอาจจะต้องมีเล่มที่ 3 อีกแน่ๆ เพราะเรื่องราวของอาลีบาบาเองนั้นทั้งสนุกและน่าสนใจกว่าที่คิดไว้ทุกครั้งที่ได้อ่าน
ในช่วงแรกผมเคยมีความคิดว่าทำไมคนจีนถึงชอบลอกฝรั่งจัง ฝรั่งมี Facebook จีนก็มี Facebook ของตัวเอง ฝรั่งมี Twitter จีนก็สร้าง weibo ขึ้นมา และครั้งนึงผมก็เคยคิดว่า alibaba ก็คงไม่มีอะไรมากไปกว่าเวปขายของจำพวก ebay และ amazon แน่ๆ แต่ผมคิดผิด และผิดไปเยอะมากด้วย
อาลีบาบาของแจ็คหม่านั้นไม่ได้ลอกใครมาโดยตรง แต่เป็นการริเริ่มและประยุกต์ใช้โอกาสที่ไม่มียักษ์ใหญ่มองเห็น อย่าง alibaba เองก็เกิดมาในฐานะเวปไซต์ค้าขายสำหรับ B2B ก่อน แล้วค่อยออก taobao ตามมาหลังจากนั้น
แม้จะมียักษ์ใหญ่อย่าง ebay เข้ามาเป็นเจ้าตลาดพื้นที่ C2C ในจีนแล้ว แต่ด้วยความที่ไม่มีใครเข้าใจตลาดจีนแบบคนจีนเท่ากับคนจีน แจ็ค หม่า เลยสร้าง taobao ขึ้นมาเพื่อให้คนจีนทั่วไปได้ค้าขายกันเอง และเพื่อต่อยอดจากเวปไซต์ alibaba ของเค้า เพราะเมื่อคุณเป็นเจ้าของโรงงานหรือผู้ผลิตหรือผู้ซื้อส่งมา คุณก็สามารถมาขายต่อให้ผู้ซื้อรายย่อยที่เป็นผู้บริโภคมากมายผ่าน taobao ได้เลย
และเวป taobao นั้นไม่ได้ใช้การประมูลเหมือนอีเบย์แต่อย่างไร แต่เป็นการซื้อขายแบบคนจีนที่ชอบการต่อรองให้ได้ราคาที่ดีที่สุด ไม่ใช่เพิ่มราคาขึ้นไปเรื่อยๆแบบไม่มีคนสู้แล้วของ ebay ท้ายที่สุดแล้ว ebay ต้องยอมแพ้ขายหุ้นทั้งหมดให้ ลี กา ซิง นักลงทุนมหาเศรษฐีชาวฮ่องกงในราคาถูกแล้วกลับบ้านไปอย่างเงียบๆ
แต่เมื่อ alibaba เอาชนะ ebay ได้เด็ดขาดแล้ว ทุกคนในบริษัท alibaba ต่างดีใจยกใหญ่ มีเพียงคนๆเดียวที่ไม่ดีใจซักเท่าไหร่กับการถอนตัวยอมแพ้ของ ebay ในครั้งนั้นก็คือ แจ็ค หม่า เพราะเค้าคิดว่าการมี ebay ยักษ์ใหญ่ระดับโลกมาลงสนามเป็นคู่แข่งมาอย่างยาวนานนั้นเป็นเรื่องดี แต่ถ้า alibaba ไม่มีคู่แข่งที่คอยบีบบังคับให้ตัวเองต้องพัฒนาอยู่เรื่อยๆแล้ว อัตราการเติบโตของ alibaba ก็อาจจะไม่ดีเหมือนก่อน เพราะไม่มีอะไรมาบีบบังคับให้ alibaba ต้องเร่งพัฒนาตัวเองเหมือนเดิม
นั่นคือสิ่งที่แจ็ค หม่า คิด
สิ่งนึงที่แจ็ค หม่า ทำทุกครั้งเวลาจะเริ่มธุรกิจใหม่ๆที่มีโมเดลคล้ายกับยักษ์ใหญ่หรือคู่แข่งตรงไหน ก็คือแจ็ค หม่า จะเรียนรู้จากความผิดพลาดของคู่แข่ง แต่จะไม่ลอกเลียนแบบคู่แข่งเด็ดขาด เรื่องก็คือครั้งนึงตอนที่ alibaba สามารถเข้าซื้อ yahoo ได้สำเร็จ (เป็นการเข้าซื้อที่แปลกมากเพราะ yahoo ให้เงินลงทุนกับ alibaba ถึงพันล้านเหรียญด้วย)
ระหว่างที่ alibaba ปรับรูปแบบของ yahoo ในจีน จากเดิมที่เคยเป็น web portal ก็คล้ายๆเวป sanook หรือ kapook ในบ้านเรา ที่คนเข้าไปหาอะไรอ่าน แล้วก็เสริชหาอะไรบ้างอย่างอยู่เสมอ แจ็ค หม่า ตัดสินใจเปลี่ยนรูปแบบของ yahoo ชนิดพลิกกลับด้าน จากเวป portal กลายเป็นแค่เวปที่มีแต่ช่อง search แบบกูเกิ้ล ในเวลานั้นทำเอา traffic จากเวปที่เคยมีตกต่ำมากจนดิ่งเหวไปหมด เพราะความตั้งใจของแจ็ค หม่า คือ อยากให้คนที่เข้ามาเสริชหาอะไรบางอย่าง แล้วก็เจอสินค้าใน alibaba หรือ taobao หรือ tmall ของตัวเองนั่นเอง
นี่คือความผิดพลาดครั้งใหญ่อีกครั้งของ alibaba
เราจะพบว่า alibaba ที่ยิ่งใหญ่ทุกวันนี้ไม่ใช่ว่าไม่เคยผิดพลาด หรือผิดพลาดน้อยมาก แต่ยิ่งใหญ่ก็ยิ่งมีเรื่องให้พลาดเยอะ แต่ทุกการพลาดไม่ใช่การพลาดเพื่อเสียเปล่า แต่เป็นการพลาดเพื่อได้อะไรบางอย่างกลับมาเสมอ ทั้งความรู้ บทเรียน และประสบการณ์เพื่อต่อยอดธุรกิจต่อไป
alibaba และ แจ็ค หม่า ยังมีอะไรให้เราได้เรียนรู้อีกเยอะ โลกเราไม่ได้มีแค่ google, facebook หรือ apple เท่านั้นที่เป็นบริษัทที่มีนวัตกรรมที่ยิ่งใหญ่ แต่กลุ่มบริษัทในจีนนั้นกลับซ่อนความยิ่งใหญ่ไว้โดยไม่ค่อยมีคนภายนอกรู้ กลัวว่ากว่าเราๆจะรู้กันอีกทีจีนก็กลับมากลืนทั้งโลกไปแล้ว
สังเกตง่ายๆจากระบบการจ่ายเงิน alipay ที่อยู่ในเซเว่นบ้านเราที่มาจากจีน เราจะเห็นว่ารองรับแทบทุกสาขาของเซเว่นไปแล้ว ระบบชำระเงินดิจิทัลนี้ในบ้านเราไม่ใช่ไม่มี มีแต่ไม่เคยกระจายการเข้าถึงได้เร็วเท่านี้ต่างหาก ถ้าเรายังมีมุมมองต่อจีนแบบผิดๆ คิดว่าเป็นแค่ประเทศที่ชอบเสียงดัง สกปรก ไม่มีมรรยาท เก่งแต่ลอกเลียนแบบ เราก็คงพลาดขุมทรัพย์นวัตกรรมใหม่ๆที่น่าสนใจจากจีนไปอีกมาก
alibaba พิสูจน์ให้โลกเห็นด้วยวันเปิดตัวขาย IPO วันแรก ทำให้มูลค่าของบริษัท alibaba พุ่งขึ้นทำประวัติศาสตร์ด้วยมูลค่ารวมสูงถึง 240,000 ล้านเหรียญ ทำเอากูเกิ้ล อเมซอน และแอปเปิ้ล กลายเป็นน้องๆไปเลยในวันเดียว เปิดใจมองโดยลืมความเป็นจีนไป แล้วเราจะเห็นอะไรดีๆอีกเยอะของจีน
อ่านแล้วเล่า สรุปครั้งแรกเมื่อวันที่ 13 กันยายน 2018
สรุปหนังสือ Alibaba’s World
อาลีบาบา มังกรปฏิวัติโลก
บริษัทยักษ์ใหญ่แดนมังกร ผู้พลิกโฉมหน้าธุรกิจโลก
Porter Erisman เขียน
สำนักพิมพ์ Nation Books
อ่านสรุปหนังสือแนวธุรกิจ Startup เล่มอื่นต่อ https://www.summaread.net/category/startup/
สนใจสั่งซื้อได้ที่ http://bit.ly/33Zybhk