Paper ประวัติศาสตร์กระดาษโลก

กระดาษ..สิ่งของสามัญไกล้ตัวจนเราไม่เคยนึกสงสัยว่ากระดาษมีเรื่องราวยังไง ประวัติศาสตร์กระดาษโลก หนังสือว่าด้วยชีวประวัติสำคัญในหลายๆด้าน ตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน กระดาษนับว่าเป็นตัวกลางที่ทรงพลังที่สุด กระดาษแผ่นนึงเมื่อโดนปลายแปรงของศิลปินทำให้มีมูลค่าเพิ่มขึ้นหลายพันล้านเท่า..เช่นภาพโมนาลิซ่า หรือกระดาษแผ่นนึงมีข้อมูลเกี่ยวกับบุคคลนึง และลายเซ็นต์กำกับไม่กี่คน ก็ทำให้คนๆนึงหมดอนาคตไปตลอดชีวิตยังได้..นั่นคือกระดาษหมายจับหรือหมายศาล กระดาษอยู่รอบตัวเรามาตั้งแต่เกิดจนตาย ตั้งแต่ใบแจ้งเกิดยันใบมรณะ กระดาษจึงเปรียบได้ว่าเป็นสื่อกลางที่ดีที่สุดจริงๆ ใครจะรู้ว่าจากไพ่ที่เล่นกันนั้นกลายมาเป็นธนบัตรทุกวันนี้ ก็ได้การพิมพ์ลายตาข่าย(จำชื่อเทคนิคไม่ได้จริงๆขอโทษด้วย)หลังไพ่เพื่อป้องกันการมองทะลุไพ่เวลาเล่น จนพัฒนามาสู่ลวดลายป้องกันการลอกเลียนแบบบนธนบัตรทั่วโลกทุกวันนี้ สิ่งสามัญไกล้ตัวกลับมีเรื่องราวให้เราตื่นเต้นกว่าที่คิด ลองสังเกตุสิ่งไกล้ตัวที่คุณไม่เคยสนใจแล้วตั้งคำถามดูซิ Paper ประวัติศาสตร์กระดาษโลกพลอยแสง เอกญาติ แปล สำนักพิมพ์ Openworldsอ่านเมื่อปี 2016

Modern China จีนสมัยใหม่

เรื่องจริงเรื่องจีนที่ไม่เคยรู้ Modern China หรือ จีนสมัยใหม่ ที่กว่าจะมาเป็นจีนทุกวันนี้ จีนต้องผ่านอะไรมามากมาย ผ่านยุครุ่งเรืองด้วยใบชา ที่ทำเอาสหราชอาณาจักร หรืออังกฤษผู้ยิ่งใหญ่ในยุคอาณานิคมต้องทรุดมาแล้ว ด้วยการหาเงินมาซื้อใบชาไปดื่ม จนประเทศต้องเสียดุลการค้าให้จีนมหาศาล เลยต้องแก้ลำด้วยฝิ่น ขายฝิ่นให้คนจีนติด และจนกลับมาทำกำไรด้วยความขมขื่นของชาวจีน จนราชวงศ์ชิงล่มสลายสู่ผู้นำคนถัดไปชื่อ ซุน ยัดเซ็น ก้าวเข้าสู่ความเป็นชาตินิยมภายใต้ เจียง ไคเชก ผู้พยายามทำให้จีนเข้าสู่ยุคสมัยใหม่ ด้วยการกำจัดความเป็นสมัยเก่ารากเหง้าความเป็นจีน ก่อให้เกิดพรรคคู่แข่งอย่างพรรคคอมมิวนิสต์ที่มี เหมา เจ๋อตุงเป็นผู้นำ ผ่านช่วงวิกฤตสุดๆในช่วงปฏิวัติวัฒนธรรม ที่ทำให้คนอดอยากมากมาย กว่าจีนจะเริ่มเป็นอย่างทุกวันนี้ได้ก็ด้วย เติ้ง…

Politics การเมือง ความรู้ฉบับพกพา

เรื่องประวัติความเป็นมาการเมืองมนุษย์เริ่มต้นยุคการเมืองอย่างมีหลักมีฐาน ตั้งแต่สมัยกรีกโบราณ ที่ส่งต่อให้โรมัน จนศาสนาคริสเข้ามาเบียดโรมันให้เสื่อมไปจนยิ่งใหญ่กลายเป็นคริสตจักร สืบต่อจนมาเป็นรากฐานให้การเมืองปัจจุบันทุกวันนี้ การเมืองก็มีวัฏจักรของมัน เริ่มต้นจากกษัตริย์เสื่อมเป็นทรราชย์ แล้วยึดอำนาจโดยคณาธิปไตย แล้วก็ถูกประชาชนคนส่วนมากล้มล้างกลายเป็นประชาธิปไตย สุดท้ายประชาธิปไตยตกหลุมวนในอ่างจนเข้าสู่ยุคของกษัตริย์ นี่คือวัฏจักรธรรมชาติของการเมืองที่ถูกสังเกตุโดยนักปราชญ์ชาวกรีก เป็นหนังสือที่ได้มุมมองความรู้ไกล้ตัวที่น่าสนใจหลากเรื่อง ยิ่งอ่านประวัติศาสตร์ยิ่งทำให้เรารู้ว่า ทุกปัจจุบันของเรานั้นล้วนแต่ส่งต่อมาจากอดีตทั้งนั้น อย่างที่เค้าว่ากันว่าอดีตเป็นรากฐานของปัจจุบัน และส่งต่อไปถึงอนาคต อ่านเมื่อปี 2016

Sociology สังคมวิทยาฉบับพกพา

สารภาพตามตรงว่าเข้าใจได้ไม่ถึงครึ่งเล่มแต่ก็ได้แง่คิดมุมมองที่น่าสนใจไม่น้อย เช่น ศาสนาคริสนิกายโปเตสแตนท์เกิดมาในยุคปฏิวัติอุตสาหกรรม เพื่อก้ามข้ามผ่านนิกายคาทอลิค ที่ให้คนยึดถือความพอเพียงมากกว่าการสะสมทรัพย์สิน แต่ให้เอาทรัพย์สินมาบริจาคให้คริสตจักรแทน แต่คนเริ่มรวยขึ้นก็อยากเก็บเอาทรัพย์สินไว้กับตัวเอง หรือสรุปได้ว่าเดิมที “รวยคือบาป” ครับ หรือแม้แต่ปัจจุบันรัฐชาติ หรือศาสนาไม่อาจปกครอง หรือมีอำนาจต่อผู้คนได้เท่าสมัยก่อน ในปัจจุบันที่คนเรามีเสรีภาพในการเลือกสิ่งต่างๆในชีวิตมากขึ้น ก็เป็นผลมาจากการปฏิวัติอุตสาหกรรมที่ทำให้เกิดส่วนเกินที่มากขึ้น ความขาดแคลนในวันนี้ไม่ใช่ความขาดแคลนในสิ่งพื้นฐานของชีวิตอีกต่อไป แต่เป็นความขาดแคลนในสิ่งที่จะเติมเต็มความต้องการหรือจิตวิญญาณของเรามากขึ้น สังคมวิทยามีความคล้ายจิตวิทยาพอสมควรในความคิดผม คิดว่าคงต้องกลับมาอ่านซ้ำอีกรอบเมื่อหนังสือเล่มที่ค้างไว้หมด (ค้างอ่านอยู่ 70 เล่มตอนนั้น 2016) คงได้ความรู้ความเข้าใจใหม่ๆที่จะเอากลับมาเล่าต่อแน่ๆ อ่านเมื่อปี 2016

ประวัติศาสตร์หยาดฝน Rain: A Natural and Cultural History

ฝนเม็ดเล็ก ใครจะคิดว่าอารยธรรมที่เคยยิ่งใหญ่กลับล่มสลายเพราะขาดฝนเป็นจำนวนไม่น้อย และต่อให้ในปัจจุบันที่เต็มไปด้วยเครื่องมือสุดไฮเทค และเทคโนโลยีอย่าง Big Data เราก็ยังเดาทางเดาใจฝนไม่ได้แม่นยำซักที ในยุค Big Data ที่เต็มไปด้วยเครื่องไม้เครื่องมือพรั่งพร้อม และซุปเปอร์คอมพิวเตอร์สมรรถนะสูง สิ่งที่น่าทึ่งก็คือการพยากรณ์ฝนแบบไฮเทคจะเที่ยงตรงมากขึ้นด้วยฝีมือนักอุตุนิยมวิทยา เพราะคำพยากรณ์ที่มีนักอุตุนิยมวิทยามาช่วยอ่านค่า จะแม่นยำกว่าคำพยากรณ์จากคอมพิวเตอร์ล้วนๆถึง 25% นักอุตุนิยมวิทยาไม่ตกในงานยุค Big Data และ AI แล้วนะครับ ส่วนในอดีตในช่วงยุค 1560-1660 ช่วงที่ยุโรปนิยมล่าแม่มดกัน ก็ตรงกับช่วงที่เกิดภูมิอากาศเลวร้ายที่สุดในยุคน้ำแข็งน้อยในปัจจุบัน (ใช่ครับ เรายังคงอยู่ในยุคน้ำแข็งน้อยที่ร้อนขึ้นนิดหน่อย) ในช่วงนั้นการล่าแม่มดคือการหาแพะให้กับปัญญาฝนไม่ตกต้อง หรือฝนตกหนักเกินไปจนเกินควบคุม…

The Internet of Things อินเตอร์เน็ตแห่งสรรพสิ่ง

เขียนโดย Samuel Greengard แปลโดย ทีปกร วุฒิพิทยามงคล สำนักพิมพ์ openworlds สำหรับคนทำงานเกี่ยวกับดิจิทัล อินเทอร์เน็ต และเทคโนโลยี คำว่า internet of things หรือที่เราเรียกกันย่อๆว่า IoT นั้นคงเป็นอะไรที่คุ้นเคยและคิดว่ารู้จักกันดี แต่พอได้อ่านหนังสือเล่มนี้ ผมก็เหมือนได้เปิดโลกรู้จักความหมายของ Internet of things อีกหลายเรื่องหลากแง่มุมที่ผมไม่เคยรู้มาก่อนเลย หนังสือ The Internet of Things เล่มนี้เล่าย้อนกลับไปตั้งแต่ในยุคแรกเริ่มที่อินเทอร์เน็ตถือกำเนิด…

Economics The User’s Guide เศรษฐศาสตร์ฉบับทางเลือก

เมื่ออ่านจบความรู้สึกแรกที่รู้สึกสรุปออกมาหนึ่งประโยคให้กับหนังสือเล่มนี้คือ “เศรษฐศาสตร์จริงๆมันไม่ได้ซับซ้อนอย่างที่เคยคิดกันซักเท่าไหร่นี่หว่า?” ที่คิดแบบนี้เพราะครั้งนึงผมเคยเข้าไปเรียนในคณะเศรษฐศาสตร์มาหนึ่งปี(แล้วซิ่วไปที่อื่น) แล้วรู้สึกว่า…ยากชิบหาย มหภาค จุลภาค เส้นโค้งโน่นนี่นั่น หลายเรื่องไม่เคยเม้คเซ้นส์หรือเข้าใจได้เลยสำหรับผม จนพอเวลาล่วงเลยมาสิบกว่าปี(อย่าสงสัยเลยว่าผมอายุเท่าไหร่) ก็เริ่มสนใจอ่านหนังสือแนวเศรษฐศาสตร์มากขึ้น แต่เป็นเศรษฐศาสตร์แบบชาวบ้านๆ เริ่มแรๆเท่าที่จำได้ผมอ่านงานของ อาจารย์วรากร สามโกเศศ ในหนังสือชุด edutainment essay ของสำนักพิมพ์ openbooks พออ่านจบเล่มแรกเท่านั้นแหละ ผมกลายเป็นแฟนคลับคนนึงของอาจารย์วรากรเลย จนผมต้องไปตามหามาอ่านครบชุด edutainment essay จนครบ แล้วไม่วายไปตามเก็บหนังสือชุด “โลกนี้ไม่มีอะไรฟรี” ของอาจารย์อีก จนผมเริ่มสนใจในเรื่องของเศรษฐศาสตร์แบบชาวบ้านๆ หรือที่อยู่ในชีวิตจริงไกล้ตัวมากขึ้น…

Misbehaving เศรษฐศาสตร์พฤติกรรม

รู้สึกว่ากระแสเรื่องเศรษฐศาสตร์พฤติกรรมกำลังมาในบรรดาเพื่อนรอบตัว เห็นบนหน้าฟีดเฟซบุ๊คหลายคนแชร์เล่มนี้ก็เลยต้องถึงเวลาหยิบขึ้นมาอ่านซักที หลังจากซื้อดองมาแรมปีจากงานหนังสือคราวก่อน เศรษฐศาสตร์พฤติกรรม ต่างกับ เศรษฐศาสตร์ปกติยังไง? แนวความคิดครับ เศรษฐศาสตร์ดั้งเดิมหรือที่นักเศรษฐศาสตร์เรียกกันว่าสายชิคาโกนั้นยึดหลักว่า มนุษย์นั้นช่างเป็นสิ่งมีชีวิตที่มีเหตุมีผลที่สุด ดังนั้นทุกการเลือก ทุกการกระทำ หรือทุกการตัดสินใจ ก็บอกได้เลยว่าผ่านการคิดสะระตะมาอย่างดีแล้ว ว่าสิ่งที่เลือกทำหรือตัดสินใจนั้นต้องก่อให้เกิดประโยชน์สูงสุดกับตัวเองอย่างแน่นอน เช่น การเลือกที่จะไม่กินมื้อดึกวันศุกร์เพราะคงเพิ่มความเสี่ยงให้กับปริมาณไขมันในร่างกายในระยะยาว หรือ เลือกที่จะไม่ซื้อโทรศัพท์รุ่นใหม่ล่าสุดเพราะโทรศัพท์เครื่องเดิมยังใช้งานได้ แม้จะดูเก่าๆไปหน่อย แล้วก็เอาเงินไปเก็บสำหรับการเกษียรในระยะยาว นี่แหละครับ มนุษย์ในอุดมคติของนักเศรษฐศาสตร์เดิมๆที่อยู่ในความคิดของนักเศรษฐศาสตร์ตลอดมา จนกระทั่งเกิดเศรษฐศาสตร์สาขาแนวทางใหม่ขึ้นมาเมื่อไม่กี่สิบปีก่อนที่เรียกกันว่า เศรษฐศาสตร์พฤติกรรม ที่มองมนุษย์ในแบบที่มนุษย์ส่วนใหญ่เป็นจริงๆ แล้วมนุษย์ส่วนใหญ่นั้นเป็นยังไง? ต้องบอกว่าคนเราส่วนใหญ่นั้นไม่ได้คิดเยอะ ซับซ้อน หรือถึงข้อดีในระยะยาวขนาดนั้นครับ เราส่วนใหญ่ก็คนธรรมดาที่เลือกกินมื้อใหญ่ตอนดึก…

Stuff Matter วัสดุนิยม

“วัสดุนิยม” ไม่เหมือนกัน “วัตถุนิยม” ถ้าวัตถุนิยมคงไม่ต้องให้นิยามกันอีกเพราะผมเชื่อว่าหลายคนคงพอมีนิยามของคำนี้ในหัวค่อนข้างตรงกันแล้ว แต่ไอ้ “วัสดุนิยม” นี่หล่ะคืออะไร? “วัสดุนิยม” ในคราวนี้ผมคิดว่ามาจากผู้เขียน Mark Miodownik ที่เป็นคนคลั่งใคล้ในวัสดุต่างๆรอบตัว เรียนกว่าเข้าขั้นหมกมุ่นมากกกกกก ถ้าถามว่าหมกมุ่นขนาดไหน ก็ตอบได้เลยว่าขนาดว่าเอามาทำเป็นสำมาอาชีพ จบปริญญาเอกด้านนี้ ทำงานเป็นผู้เชี่ยวชาญด้านนี้ จนได้รับการยกย่องจาก Time ว่าเป็น 1 ใน 100 นักวิทยาศาสตร์ผู้ทรงอิทธิพลยุคใหม่ (ประมานนี้นะถ้าจำไม่ผิด พอดีไม่ได้ติดหนังสือไว้ตอนเขียน) ดูเหมือนจะเป็นหนังสืออ่านยากใช่มั้ยครับ ฟังดูว่าวิทยาศาสตร์ นักวิจัย อะตอม…

Neoliberalism เสรีนิยมใหม่

เริ่มด้วยคำถามที่ว่า Neoliberalism หรือ เสรีนิยมใหม่ คืออะไร ? ..เสรีนิยมใหม่ คือหลักการอุดมคติที่เชื่อว่า “ตลาดกำกับดูแลตัวเอง” เป็นเครื่องจักรที่ให้ปัจเจกชนแสวงหาความมั่นคั่งอย่างมีเหตุผล หรือจะเรียกได้ว่าต้นกำเนิดของมันน่าจะมาจาก “นักเสรีนิยมคลาสสิก” อย่าง Adam Smith และ David Ricardo ที่ต่อต้านลัทธิพาณิชยนิยม (Mercantisim) ของเหล่ากษัตริย์ในยุโรบในช่วงยุคมืดและช่วงยุคล่าอาณานิคมก็ว่าได้.. ..จากการควบคุมหรือรวมศูนย์กลางความมั่นคั่งไว้ที่เหล่ากษัตริย์หรือขุนนางไม่กี่คนทำให้เกิดแนวคิดขั้วตรงข้ามอย่าง “เสรีนิยมคลาสสิก” นี้ขึ้นมา จนพัฒนากลายมาเป็น “เสรีนิยมใหม่” ก็ว่าได้ แล้วอย่างนั้นเสรีนิยมใหม่เริ่มต้นที่ตรงไหน.. ..ตามหนังสือบอกว่าเริ่มต้นที่ยุคสมัยของ โรนัลด์…