Category: สำนักพิมพ์ มติชน

เรื่องราวประวัติศาสตร์ไฟของมนุษย์ พูดถึงว่าการใช้ไฟทำให้มนุษย์ต่างจากลิงเอปยังไง มนุษย์เองถูกจัดให้เป็นลิงหรือไพรเมทประเภทหนึ่ง แต่เป็นลิงที่ไม่มีขนเหมือนลิงเอปทั่วไป ผมขอสรุปย่อๆแบบนี้แล้วกัน..มนุษย์เองเริ่มแตกต่างจากลิงต้นกำเนิดเพราะรู้จักการกินอาหารสุก การกินอาหารสุกทำให้เราได้รับพลังงานมากขึ้น และดูดซึมสารอาหารได้เร็วขึ้น ทำให้เราใช้เวลาในการกินอาหารน้อยลงมาก จนไม่มีสิ่งมีชีวิตใดจะกินอาหารได้รวดเร็วเท่ามนุษย์ การที่เรากินอาหารได้เร็ว และย่อยดูดซึมได้เร็วเพราะเรากินอาหารปรุงสุก ที่ผ่านการทำความร้อน ทำให้ระบบย่อยอาหารเราเล็กลงกว่าสัตว์ชนิดเดียวกันมาก นั่นหมายความว่าพลังงานที่เราจะต้องสูญเสียไปในขั้นตอนการย่อยอาหารและพลังงาน ให้กับอวัยวะการย่อยอาหารลดน้อยลง เลยทำให้มีพล้งงานเหลือไปพัฒนาส่วนอื่นของร่างกาย นั่นก็คือสมอง สมองที่พัฒนาขึ้นจากการเริ่มกินอาหารสุกเมื่อ 1.9 ล้านปีที่แล้ว

เรื่องราวประวัติของนักการทูตด้านเศรษฐศาสตร์คนสำคัญ ที่เชื่อว่าคนไทยหลายคนคุ้นเคยกับ Sir John Bowring จากตำราเรียนวิชา สปช ในหมวดหมู่ประวัติศาสตร์ชาติไทย เกี่ยวกับสนธิสัญญาเบาว์ริ่ง ที่เกี่ยวกับการค้าข้าวและเปิดการค้าเสรีกับต่างชาติในสมัยรัชการที่ 4 ซึ่งหนังสือเรียนเราบอกแค่หัวข้อสรุปผิวเผิน แต่ขาดข้อมูลเชิงลึกที่แท้จริงว่ามหาอำนาจอย่างอังกฤษสนใจสยามประเทศที่ถือว่ากระจ้อยร่อยมาก ถ้าเทียบกับหลายประเทศในแถบเอเซียทั้งหลายไปทำไม เหตุผลนึงที่อังกฤษสนใจสยามเพราะต้องการข้าวที่สยามปลูกอย่างกว้างขวางเป็นอย่างมากในสมัยนั้น เพื่อไปใช้เลี้ยงปากท้องชาติอาณานิคมอย่างอินเดียเป็นหลัก และถือว่าสนธิสัญญาของเซอร์เบาว์ริ่งที่มีต่อประเทศไทยนั้น เป็นงานเปรียบเทียบกับประเทศจีนที่มีปัญหา ในการทำสัญญาระหว่างกันในช่วงเวลาเดียวกัน ที่เป็นเหตุให้เกิดสงครามฝิ่นครั้งที่สองตามมา

เป็นหนังสือที่ดีมากที่สุดเล่มนึง ต้องขอบคุณเพื่อนแบงค์มากที่ทิ้งไว้ให้อ่านในวันที่เค้าลาออก หนังสือที่เขียนโดย Muhammad Yunes นักธุรกิจเพือสังคมรางวัลโนเบลของบังคลาเทศ คนที่พยายามสู้เปลี่ยนแปลงสังคมความเป็นอยู่ให้กับคนด้อยโอกาส หรือเสียเปรียบในสังคมของเค้า เป็นผู้ริเริ่ม micro finance หรือธนาคารกรามีนต้นแบบกองทุนหมู่บ้านที่โด่งดังไปทั่วโลก จนมาถึงในบ้านเรา ยูนุสค้นพบว่าคนจนไม่สามารถเข้าถึงทรัพยากรได้ง่ายเหมือนคนรวย คนจนไม่มีทรัพย์สินไปค้ำประกันหรือมีเครดิตไปกู้แบงค์ ..แน่นอนเพราะเค้าจน ยูนุสเลยก่อตั้งธนาคารเงินกู้ขนาดเล็กเพื่อคนจนจริงๆ ทำให้คนจนสามารถมีทุนไปต่อยอดด้วยแรงงานตัวเองต่อได้ ยูนุสยังสร้างธุรกิจเพื่อสังคมอีกมากมายในประเทศของเค้า ธุรกิจเพื่อสังคมของยูนุสเป็นอะไรที่สร้างแรงบันดาลใจให้ผมได้มาก

อาหารรสชาติหวานคุณลักษณะเย็นแสนอร่อยของใครหลายคนที่ต้องเคยหลงไหลเมื่อครั้งยังเป็นเด็ก ที่ทำให้คุณมีความสุขทุกครั้งที่ได้ลิ้มรสชาติที่หลากหลาย ไม่ว่าจะวนิลายอดนิยม(กว่าครึ่งของไอศกรีมทั่วโลกที่ขายได้คือรสวนิลา) รสช็อคโกแลต และรสสตอว์เบอร์รี่ นี่คือ 3 รสชาติหลักของไอศกรีมทั่วโลก เรื่องราวต้นกำเนิดของไอศกรีมนั้นต่างเป็นเรื่องเล่าที่ไร้หลักฐานยืนยัน บ้างก็ว่ากันว่าเกิดจากการเผลอลืมวางครีมทิ้งไว้ตอนค่ำที่หนาวเหน็บจนเช้ามาผู้ที่ลืมกลับมาเห็นว่าครีมของตัวเองแข็งตัวจนได้ลองชิมจนเกิดเป็นไอศกรีมแรกในโลกขึ้นมา บ้างก็ว่ากันว่าเกิดจากอุบัติเหตุ(อีกแล้ว)ที่บางคนทำน้ำเชื่อมหกใส่หิมะเกิดเป็นหิมะสีสันดูน่าชิมจนได้ลองชิมแล้วก็เกิดเป็นไอศกรีมขึ้นมา แต่สิ่งนึงที่เป็นหลักฐานได้คือต้นกำเนิดของไอศกรีม..ของรสชาติหวานที่มีลักษณะเย็นเกิดขึ้นจากแถบอาหรับในช่วงสงคราม จนส่งต่อไปยังยุโรป และก็ได้รับความนิยมพลิกแพลงมาจนถึงทุกวันนี้ ไม่ว่าไอศกรีมจะมีต้นกำเนิดแบบใด แต่ใจความสำคัญคือช่วงเวลาแห่งความสุขในชั่วขณะที่เราได้กินรสชาติหวานและเย็นทำให้เราลืมความทุกข์ใจไปชัวขณะมากกว่า หนึ่งในความมหัศจรรย์ของไอศกรีมที่ผมมองเห็นมันคือ Platform ของความสุข ความสุขที่สามารถเปลี่ยนรสและกลิ่นให้หลากหลายได้เป็นร้อยพันรสชาติ

เขียนโดยสถาปิกชาวญี่ปุ่นที่ผ่านการออกแบบบ้านมามากกว่า 100 หลัง มาถ่ายทอดเป็นเรื่องราวง่ายๆเต็มไปด้วยภาพประกอบทั้งเล่มไม่ว่าใครก็เข้าใจและทำตามได้ไม่ยาก.. ..การออกแบบบ้านที่ดีนั้นไม่ได้มาจากความหรูหราสวยงาม หรือเหมือนโรงแรมรีสอร์ท 5 ดาว หรือแม้แต่ภาพสวยๆจากนิตยสารบ้านและสวนซักเท่าไหร่..แต่การออกแบบบ้านที่ดีนั้นต้องออกแบบมาจากการใช้ชีวิตของผู้อยู่อาศัยในบ้าน บ้านต้องเข้ากับไลฟ์สไตล์ ไม่ใช่ปรับไลฟ์สไตล์ให้เช้ากับบ้าน.. ..เป็นหนังสือเล่มเล็กแต่ต้องใช้เวลาอ่านมากกว่าปกติ เพราะอ่านไปก็ยิ่งทำให้ต้องคิดตามหรือกลับมาสำรวจมองบ้านตัวเองเกือบเป็นระยะๆ ก็พบเจอสิ่งที่ต้องปรับปรุงในบ้านเราอยู่เรื่อยๆ.. ..แม้ปัญหาเล็กอย่างเรื่องการตากผ้าขี้ริ้วหรือผ้าเช็ดตัวก็เป็นเรื่องใหญ่ได้ง่ายๆ เพราะบ้านโครงการหรือคอนโดสมัยนี้ไม่ค่อยได้คิดถึงตรงนี้ไว้ ผ้าพวกนี้ต้องการแสงแดดและต้องพร้อมเข้าถึงได้ง่ายตลอดเวลา แต่กลับกลายเป็นว่าเราต้องเอาผ้าพวกนั้ไปตากแดดไกลกว่าที่ควร หรือไม่บางคนก็ยอมให้มันอับๆอย่างนั้นแหละเพื่อความสะดวก.. ..อยากจะบอกว่าถ้าไม่อยากต้องเสียเงินซื้อของมาแต่งหรือจัดบ้านเพิ่มขึ้นแบบผม(เดือนนี้เจ็บกับของที่ซื้อมาจัดบ้านจากอีเกียอีกเยอะมาก) 

เป็นหนังสือเรื่องเล่าจากบันทึกนักเดินทางชาวฝรั่งเศษผู้มาสำรวจเมืองสยาม กัมพูชา ลาว และอินโดจีนตอนกลางส่วนอื่นๆ เมื่อกว่า 160 ปีก่อน เป็นหนังสือที่อ่านสนุกกว่าที่คิดแม้หน้าปกจะดูคร่ำครึชวนเบื่อ แต่เรื่องราวการเดินทางของเค้ากลับสนุกแปลกใหม่เปิดมุมมองที่ไม่เคยคิด และเรื่องราวของเมืองไทยและเพื่อนบ้านไกล้ตัวที่ไม่เคยรู้มากมาย.. ..อ็องรี มูโอต์ กล่าวถึงคนสยามตามมุมมองคนนอกอย่างตรงไปตรงมาว่าประมาณว่า “ชาวสยามดูเป็นคนซื่อๆ โหนกแก้มสูง แลดูเกรียจคร้านไม่ใส่ใจการงาน แค่หุงข้าวกินหนึ่งถ้วยกับเครื่องชูรสเล็กน้อยก็สามารถนอนหรือเล่นสนุกมีความสุขได้ทั้งวัน” นี่คือคนไทยในสายตาฝรั่งเมื่อกว่า 160 ปีก่อน

เรื่องราวการณ์ปฏิวัติโลกของอินเทอร์เน็ตและโซเชียลมีเดีย ที่จะไม่มีเหมือนหวนกลับคืนวันวานอีกต่อไป หนังสือเล่มนี้บอกเล่าถึงเรื่องราวเหตุการณ์หลายๆเหตุการณ์ในโลกที่เกิดขึ้นจริง เล็กบ้าง ใหญ่บ้าง แต่ทุกอย่างนั้นล้วนทำให้เห็นว่าอินเทอร์เน็ต การเชื่อมต่อ และโซเชียลมีเดียเปลี่ยนวิถีชีวิตเราไปมากแค่ไหน โดยเฉพาะคนที่เกิดในช่วงปี 1980 ขึ้นไป เพราะเราจะมีภาพเปรียบเทียบที่ชัดเจนก่อนหน้าที่โลกจะมีอินเทอร์เน็ต และหลังจากที่เราขาดอินเทอร์เน็ตไม่ได้แล้วอย่างทุกวันนี้ ลองคิดดูเล่นๆก็ได้ว่าถ้าเปรียบเทียบกับสมัยก่อนย้อนกลับไปแต่ละยุคแล้ว ชีวิตเราไม่เคยลำบากขึ้นเลยซักนิด เช่น สมัยนี้เวลาเราจะคุยแบบได้ยินเสียงกับใครซักคน เราก็แค่กดโทรผ่านไลน์หาอีกคนนึง ซึ่งก็ฟรีไม่เสียเงินซักกะบาท แต่ถ้าให้ลองนึกย้อนกลับไปซักสิบปีก่อนในวันที่มือถืออย่างดีก็มีแค่ระบบ

ถ้าไม่อ่านเล่มนี้ก็คงไม่รู้ว่าปลาทูนาครีบน้ำเงินราคาแพง (อาคามิ, จูโทโร และ โอโทโร่) ในร้านซูชิทั้งหมดทั่วโลกนั้นเพิ่งจะมาเริ่มกินกันจริงๆก็เมื่อหลังปี 1970 เอง ทั้งที่ก่อนหน้าปี 1970 นี้ปลาทูน่าครีบน้ำเงินตัวใหญ่ยักษ์ทั้งหลายที่ชาวประมงส่วนใหญ่ตกได้กลายเป็นขยะที่ไม่มีใครต้องการ อย่างดีก็เอาไปป่นทำเป็นอาหารสัตว์อีกทอดนึง แทบไม่มีใครคิดจะหยิบมากิน หรือจัดใส่จานหรูๆราคาแพงในร้านซูชิอย่างทุกวันนี้ เรื่องมันเริ่มจากก่อนปี 1970 เป็นต้นมา แถบอเมริกา ปลาทูน่าครีบน้ำเงินมักจะเป็นเป้าหมายของนักตกปลาที่ตกเป็นกีฬาหรือเพื่อการแข่งขัน เพราะปลาทูน่าครีบน้ำเงินนั้นทั้งตัวใหญ่

ถ้าพูดถึงชื่อชูวิทย์ ผมเชื่อว่าคงมีน้อยคนในประเทศที่ไม่รู้จัก ตั้งแต่เจ้าพ่ออ่างทองคำถึง 6 แห่ง ตามมาด้วยนักแฉในตำนานเรื่องข้าวผัดกล่องละ 5,000 บาท ต่อมาด้วยการลงสมัครผู้ว่ากรุงเทพจนได้คะแนนหลักแสน แล้วก็กลายมาเป็น ส.ส. ในสภาผู้ทรงเกรียติ์ สุดท้ายมาเป็นนักโทษเด็ดขาดชายชูวิทย์ และก็เพิ่งได้รับอิสรภาพเมื่อไม่นานมานี้เอง ชูวิทย์ เป็นคนที่ใครหลายคนติดตามในเรื่องของฝีปาก กับเรื่องราวด้านมืดมากมายในสังคมที่แฉมาทีทำเอาคนใหญ่โตสะเทือนกันเป็นแถบ แต่ถูกใจชาวบ้านหรือคนที่ไม่ชอบคนใหญ่โตเหล่านั้นมากมาย เล่มนี้ชูวิทย์ไม่ได้แค่แฉ แต่ยังเป็นการตีแผ่จากชีวิตจริงหลังประตูเหล็กกำแพงหินของคุก คุก

อ่านนวัตกรรมทางความคิดที่ไม่มีวันหมดอายุ เล่มนี้ได้มาจากงานหนังสือครั้งล่าสุดเมื่อต้นปี สังเกตุเห็นว่ามติชนเริ่มทำหนังสือแนวนี้เพิ่มขึ้นเพื่อเข้าถึงกลุ่มผู้อ่านหน้าใหม่ เป็นหนังสือในแนวที่อ่านง่ายๆ เป็นตอนสั้นๆ อ่านฆ่าเวลาก็ดี อ่านเอาเกร็ดความรู้ก็ได้ แต่ที่ผมว่าดีมากก็คือหนังสือแบบนี้แหละที่จะพานักอ่านหน้าใหม่ให้กลายเป็นนักอ่านหลายหน้าในเวลาไม่นาน เพราะผมเองก็เป็นคนนึงที่ไม่เคยคิดอ่านหนังสือ จนมาเจอหนังสือสไตล์นี้ของอาจารย์วรากรณ์ สามโกเศศ จนกลายมาเป็นหนอนหนังสือคนนึง เล่าเรื่องของผมเยอะแล้วกลับมาที่หนังสือบ้าง ผู้เขียนใช้หลักคิดแบบ Design Thinking มาสอดแทรกอย่างแนบเนียนในเรื่องเล่าในเล่ม น่าจะเพราะคนเขียนจบทางด้านนี้มาโดยเฉพาะและยังทำงานเป็นนักนวัตกรรมในองค์กรใหญ่อย่าง ปตท. มากกว่า